تصویر روز | بررسی بهترین فیلم‌های تاریخ که تحریف کردند

سینما از همان آغاز، همواره در نوسان میان «بازنمایی واقعیت» و «آفرینش خیال» قرار داشته است. فیلم‌هایی که بر اساس رویدادهای تاریخی یا زندگی‌نامه‌های اشخاص مشهور ساخته می‌شوند، در نگاه نخست، تلاشی برای مستندسازی گذشته به شمار می‌آیند؛ اما در بسیاری از موارد، همین آثار هنری مرز میان حقیقت و تخیل را کمرنگ می‌کنند. اینجاست که مسئله‌ی «تحریف تاریخ» در سینما پدیدار می‌شود.این مقاله قصد دارد به بررسی شماری از آثار سینمایی بپردازد که به‌رغم ادعای روایت واقعیت، با تغییر یا دست‌کاری بخش‌هایی از تاریخ یا زندگی اشخاص، تصویری نادقیق و گاه کاملاً نادرست ارائه داده‌اند. نمونه‌هایی مانند Braveheart, The Imitation Game و Bohemian Rhapsody از شاخص‌ترین نمونه‌های این پدیده‌اند.

۱. Braveheart

فیلم Braveheart (1995) به کارگردانی مل گیبسون، داستان ویلیام والاس، قهرمان ملی اسکاتلند در قرن سیزدهم را بازگو می‌کند. این اثر با موسیقی حماسی و صحنه‌های پرتنش، توانست جایگاه ویژه‌ای در ذهن مخاطبان جهانی کسب کند. با این حال، بسیاری از مورخان معتقدند که فیلم، فاصله‌ای جدی با واقعیات تاریخی دارد.

تحریف‌های کلیدی:

• شخصیت ویلیام والاس به‌صورت یک کشاورز ساده‌دل نمایش داده شده، در حالی که وی در اصل از طبقه‌ی اشراف بود.
• رابطه‌ی عاشقانه‌ی او با پرنسس ایزابل در فیلم به تصویر کشیده شده، اما ایزابل در زمان حیات والاس تنها ۹ سال داشته و اصلاً در انگلستان نبوده است.
• صورت‌های رنگ‌آمیزی‌شده‌ی سربازان اسکاتلندی مربوط به دوران ماقبل تاریخ است، نه قرون وسطی.

۲. The Imitation Game

فیلم The Imitation Game (2014) با محوریت زندگی آلن تورینگ، ریاضی‌دان و دانشمند بریتانیایی، موفق شد نگاه جهانیان را به نقش او در شکستن رمز انیگمای نازی جلب کند. در عین حال، فیلم با تغییر چهره‌ی واقعی تورینگ و حذف برخی شخصیت‌ها، تصویری ساده‌شده از این نابغه‌ی پیچیده ارائه می‌دهد.

تحریف‌های کلیدی:

• تورینگ در فیلم به عنوان فردی منزوی، عجیب‌ و فاقد مهارت‌های اجتماعی نمایش داده می‌شود، حال آنکه همکارانش از برخورد صمیمانه و طنزآمیز او سخن گفته‌اند.
• شخصیت جان کرنراس، که در فیلم نقش یک جاسوس خائن را دارد، کاملاً ساختگی است.
• روابط عاطفی و حرفه‌ای تورینگ با جوآن کلارک نیز به گونه‌ای اغراق‌آمیز به تصویر کشیده شده است.

۳. Bohemian Rhapsody

فیلم زندگی‌نامه‌ای Bohemian Rhapsody (2018) درباره‌ی گروه موسیقی Queen و به‌ویژه فرِدی مرکوری، با استقبال چشمگیری روبرو شد. اما این اثر نیز بیش از آنکه بازتابی از واقعیت تاریخی باشد، بازسازی دراماتیکی از وقایع است.

تحریف‌های کلیدی:

• در فیلم، مرکوری پیش از کنسرت Live Aid از بیماری خود (ایدز) آگاه می‌شود، در حالی که در واقع دو سال بعد از این رویداد متوجه ابتلای خود شد.
• درام فیلم مبتنی بر ترک گروه توسط مرکوری برای فعالیت‌های انفرادی است، اما در واقع تمامی اعضای گروه تجربه‌ی فعالیت‌های سولو داشتند و جدایی در کار نبود.
• روابط شخصی میان اعضای گروه نیز به‌شدت تغییر یافته تا تعارضات مصنوعی ایجاد شود.

۴. Pearl Harbor

فیلم Pearl Harbor (2001) ساخته‌ی مایکل بی، با تمرکز بر حمله ژاپن به بندر پرل، بیشتر بر عناصر عاشقانه و اکشن تکیه دارد تا تحلیل تاریخی دقیق.

تحریف‌های کلیدی:

• محوریت روایت بر یک مثلث عشقی است که وجود خارجی نداشته و صرفاً برای دراماتیزه کردن داستان افزوده شده است.
• عملکرد ارتش ایالات متحده در برابر حمله، بسیار قهرمانانه‌تر از واقعیت نمایش داده می‌شود، در حالی که غافلگیری و ناکارآمدی در آن مقطع بسیار مشهود بود.
• شخصیت‌های نظامی نیز با ویژگی‌های کلیشه‌ای و گاه اغراق‌شده به تصویر کشیده شده‌اند.

۵. The Theory of Everything

فیلم The Theory of Everything (2014) که بر پایه‌ی زندگی استیفن هاوکینگ ساخته شده، تصویری لطیف، شاعرانه و عاطفی از زندگی شخصی و علمی او ارائه می‌دهد. اما این اثر نیز از دام ساده‌سازی و روتوش واقعیت مصون نمانده است.

تحریف‌های کلیدی:

• رابطه‌ی هاوکینگ و همسرش جین به‌مراتب پرچالش‌تر و پرتنش‌تر از آن‌چه در فیلم نشان داده شده، بوده است.
• نقش جین در پرستاری و پشتیبانی از هاوکینگ تا حد زیادی کوچک‌نمایی شده است.
• جزییات مربوط به جدایی آن دو و روابط بعدی‌شان به صورت محافظه‌کارانه و تعدیل‌شده روایت شده‌اند.

ازاین‌رو، مخاطب آگاه باید با ذهنی نقاد و هوشیار به تماشای آثار تاریخی بنشیند. فیلم، تاریخ نیست. آن‌چه روی پرده می‌بینیم، نه لزوماً حقیقت، بلکه تفسیرِ دراماتیزه‌شده‌ی واقعیت است.

منبع: گیمفا