خبر روز | تصاویر بهترین مستندهای ۲۰۲۴ از خالق سوپرنوها تا برنده خرس برلین

در این مقاله به معرفی ۱۵ تا از بهترین مستندهای ۲۰۲۴ خواهیم پرداخت.
سال ۲۰۲۴ سالی بود که علاقهمندان بهدنیای آثار مستند را راضی کرد و داستانهای گوناگونی از دنیاهای فراوانی در دل تک دنیایی که همگی در آن زیست میکنیم روایت شد و چون سینماییها بخواهیم بگوییم، در هر ژانری و برای هر سلیقهای، اثر باب دلی پیدا میشد. مستندسازان با جسارت و خلاقیت، دنیایی از روایتهای جذاب و تکاندهنده را پیش روی ما قرار دادند. از دل جنگلهای انبوه تا کوچههای شلوغ شهرهای بزرگ، از آزمایشگاههای پیشرفته علمی تا دل خانههای ساده روستایی، از داستانها و مصیبتهای زندگی در شرق، تا گیمر بینامونشانی در نقش نجاتدهنده، دوربینها بههر گوشه از جهان سفر کردند تا داستانهایی را روایت کنند که ما را بهتفکر وابدارند. و چون همیشه آثار زندگینامهای درخشی همیشگی داشتند و یک اثر هم برای عاشقان بهترین سریال تاریخ تلویزیون و خالق بینهایت زیرک آن ساخته شد.

۱۵. الیزابت تیلور: نوارهای گمشده
مستند Elizabeth Taylor: The Lost Tapes
- کارگردان: نانت برستین
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۷ | امتیاز متاکریتیک: ۷۵ | امتیاز آی ام دی بی: ۷/۵
مستند Elizabeth Taylor: The Lost Tape، فراتر از روایت زندگی و شخصیت الیزابت تیلور افسانهای است؛ این اثر بهمثابه دریچهای بهقلب و ذهن زنی است که در میانهٔ زرقوبرق هالیوود، با چالشهایی عمیق روحی و روانی و انسانی دستوپنجه نرم کرد. الیزابت تیلور، نهفقط بهعنوان بازیگری درخشان، بلکه بهعنوان انسانی زخمخورده و درعینحال قدرتمند، بهتصویر کشیده میشود. نانت برستین با خلاقیتی مثالزدنی، زوایای ناشناخته و کمتر دیدهشده از زندگی الیزابت تیلور را آشکار میسازد. ویژگی برجسته این مستند، تمرکز آن بر صدای خود الیزابت تیلور است و نوارهای صوتی کشفشده از او که پیشتر هرگز منتشر نشده بودند. در این نوارها، تیلور با صداقتی کمنظیر از عشقهای آتشینش، دلشکستگیهایش، شهرت طاقتفرسایش و مبارزات شخصیاش سخن میگوید. کارگردان با استفاده از صدای بازیگر بیهمتای هالیوود در کنار تصاویر آرشیوی نایاب و تدوینی که با دقت و ظرافت انجام شده و احساسات این بازیگر را بهتصویر میکشد، تصویری حقیقی از واژهٔ «ستاره» بهتماشاچی میدهد.

۱۴. ارنست کول: گمشده و پیدا شده
مستند Ernest Cole: Lost and Found
- کارگردان: رائول پک
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۸ | امتیاز متاکریتیک: ۸۳ | امتیاز آی ام دی بی: ۷
مستند Ernest Cole: Lost and Found، روایت داستان عکاسی برجسته در دوران آپارتاید است و تجربهای سینمایی متفاوت که رائول پک با استفاده از ترکیب هوشمندانه تصاویر آرشیوی، بازسازیهای خلاقانه و مصاحبههایی صمیمی، تماشاچی را بهدوران سیاه آپارتاید میبرد. رائول پک هنرمندانه از آثار ارنست کول بهره برده و هر فریم این مستند چون یک قطعه عکس از آثار کول، بازتابدهنده درد، امید و شجاعت است. کارگردان با نگاهی شاعرانه، جزئیاتی را بهتصویر میکشد که در اغلب روایتهای تاریخی نادیده گرفته میشوند. این مستند، هم ادای احترام بههنر عکاسی کول و هم پردهبرداری از تأثیر عمیق او بر هنر و جامعه است.

۱۳. فِی
مستند Faye
- کارگردان: لوران بوزرو
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۱ | امتیاز متاکریتیک: ۶۹ | امتیاز آی ام دی بی: ۷/۱
مستند Faye، بهکارگردانی لوران بوزرو، اثری دربارهٔ زندگی شخصی و کارهای سینمایی فِی داناوی، یکی از برجستهترین بازیگران هالیوود است. این مستند با استفاده از مصاحبههای اختصاصی، تصاویر آرشیوی و پشت صحنهٔ آثار سینمایی، نگاهی عمیق بهمسیر حرفهای و زندگی شخصی این بازیگر نمادین هالیوود دارد. فِی داناوی، برندهٔ جوایز متعدد ازجمله یک اسکار، سه گلدن گلوب، یک بفتا و یک اِمی شده است. این مستند چون یک یادآوری دلپذیر از مجموعه فیلمهای شگفتانگیزی است که این بازیگر، علیالخصوص در اواخر دهه ۶۰ و در طول دهه ۷۰ در آنها ایفای نقش کرد. کارگردان این مستند با درک اهمیت تاریخی و فرهنگی وجود شخصیتی چون داناوی، بر نقش او در تغییر تصویر زنان در سینما تأکید میکند و نشان میدهد که چگونه این بازیگر توانسته الهامبخش بازیگران زن نسلهای بعد خود باشد و درعینحال، استانداردهای جدیدی برای نقشآفرینیهای زنانه تعریف کند.

۱۲. پروندههای بیبی
مستند The Bibi Files
- کارگردان: الکسیس بلوم
- امتیاز راتن تومیتوز: ۱۰۰ | امتیاز متاکریتیک: ۷۳ | امتیاز آی ام دی بی: ۷/۶
مستند The Bibi Files، مستندی جذاب بهکارگردانی الکسیس بلوم است که در آن پرده از زوایای کمتر شناختهشده زندگی شخصی و دوران سیاسی بنیامین نتانیاهو، ملقب به «بیبی»، یکی از جنجالیترین رهبران تاریخ جهان و اسرائیل، برداشته میشود. الکسیس بلوم، مستندساز اهل آفریقای جنوبی، بهساخت آثار عمیق و تأملبرانگیز شهرت دارد و در این اثر توانسته تصویری دیدهنشده از این شخصیت جنجالی ارائه دهد. بلوم با سابقهای درخشان در تولید آثاری که مسائل سیاسی، اجتماعی و انسانی را بهشیوهای عمیق و تأثیرگذار بررسی میکنند، جایگاهی ویژه در دنیای مستندسازی پیدا کرده است. وی در سال ۲۰۱۶ مستند Bright Lights: Starring Carrie Fisher and Debbie Reynolds را ساخت و دو سال بعد هم مستند Divide and Conquer: The Story of Roger Ailes که هر دو با استقبال منتقدان همراه شدند. مستند «پروندههای بیبی»، اثری ارزشمند برای علاقهمندان بهتاریخ، سیاست و روانشناسی است و کارگردان توانسته با تدوین دقیق، روایت متوازن و استفاده هوشمندانه از موسیقی در کنار نمایش تصاویر آرشیوی و مصاحبه با اشخاص مختلف، نگاهی متفاوت بهتماشاچی در مورد اشخاص سیاسی بدهد.

۱۱. زندگی شگفتانگیز ایبلین
مستند The Remarkable Life of Ibelin
- کارگردان: بنجامین ری
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۶ | امتیاز متاکریتیک: ۷۸ | امتیاز آی ام دی بی: ۸/۳
بنجامین ری، کارگردان نروژی مستند The Remarkable Life of Ibelin است. او بهدلیل تواناییاش در روایت داستانهای انسانی پیچیده و پرداختن بهجنبههای عاطفی و اجتماعی زندگی شخصیتهایی که انتخاب میکند شناخته میشود. مستند «زندگی شگفتانگیز ایبلین»، یکی از آثار برجستهاش است که در آن توانسته زندگی «ایبلین» را بهگونهای عمیق روایت کند. داستانی که مرزهای بین واقعیت و دنیای مجازی را درهممیشکند. در دنیایی که بازیهای رایانهای تنها بهعنوان سرگرمی دیده میشوند، بنجامین ری در مستندش روایتی متفاوت و تکاندهنده را پیش روی ما میگذارد. بنجامین ری در این مستند نگاهی متفاوت بهمرگ و میراثی که از خود بر جای میگذاریم دارد.

۱۰. جوانی (بازگشت بهخانه)
مستند Youth (Homecoming)
- کارگردان: وانگ بینگ
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۴ | امتیاز متاکریتیک: ۸۱ | امتیاز آی ام دی بی: ۷
مستند Youth (Homecoming) وانگ بینگ در جشنواره فیلم ونیز ۲۰۲۴ حضور داشت و درواقع تنها فیلم مستند درمیان ۲۱ فیلمی بود که در بخش اصلی جشنواره ونیز حضور داشت. مستندساز برجستهٔ چینی، یک شاهکار دیگر بهکارنامهٔ هنری خود افزود. این مستند، در ادامهٔ نگاه انسانی و واقعگرایانهٔ وانگ بینگ، با روایت زندگی کارگران جوان مهاجر در کارخانههای صنعتی چین، تصویری صادقانه و تأثیرگذار از شرایط کار، رؤیاها و چالشهای آنها ارائه میدهد. وانگ بینگ که سبک مشاهدهگرانه و بیواسطهای دارد، در این مستند نیز با رویکردی مینیمالیستی و صبورانه، لحظات واقعی از زندگی روزمرهٔ این جوانان را بهتصویر میکشد. دوربین او که بیشتر اوقات در کنار سوژههایش قرار دارد، بهجای تحمیل یک نگاه خارجی یا قضاوتگر، بهتماشاچی اجازه میدهد که خود بهدرک و احساسی از جهان این جوانان برسد. هر یک از کارگران جوان، با آرزوها، ناامیدیها و تلاشهای روزمرهشان، نهتنها نمایندهٔ یک فرد، بلکه صدای میلیونها نفر در شرایط مشابهاند. این مستند، تصویری از زندگی کارگران جوانی ارائه میدهد که در کارخانههای صنعتی چین، دور از زادگاه خود، برای رسیدن بهزندگی بهتر تلاش میکنند، اما فشار بیامان کار، ساعات طولانی و دستمزدهای اندک است که رؤیاهای این جوانان را بهغار ناامیدی میکشاند.

۹. آویچی: من تیم هستم
مستند Avicii – I’m Tim
- کارگردان: هنریک بورمان
- امتیاز راتن تومیتوز: – | امتیاز متاکریتیک: – | امتیاز آی ام دی بی: ۸
ستند Avicii – I’m Tim، یک مستند جدید از نتفلیکس است و نگاهی صمیمی بهزندگی تیم برگلینگ، مشهور به آویچی، دیجی و تهیهکننده سوئدی دارد که بهیکی از ستارههای جهانی موسیقی EDM تبدیل شد. این مستند شامل تصاویر دیدهنشده و بازتابهای احساسی از سوی خانواده او است. هنریک بورمان، کارگردانی این مستند را برعهده دارد و شخصیت تیم را از کودکی خجالتی و ترسیده، بهیکی از محبوبترین هنرمندان جهان روایت میکند. مستند بهچالشهای او با شهرت، فشار شدید شغلی و مبارزات شخصیاش، ازجمله تفکراتش درباره زندگی و خوشبختی، میپردازد. همچنین تصاویری جدید از استودیوی او و بینشهایی درباره فرآیند خلاقیتش را بهنمایش میگذارد.
۸. سرزمینی جز این نیست
مستند No Other Land
- کارگردانان: یووآل آبراهام، باسل آدرا، حمدان بالال و ریچل شزر
- امتیاز راتن تومیتوز: ۱۰۰ | امتیاز متاکریتیک: ۹۰ | امتیاز آی ام دی بی: ۸/۴
مستند No Other Land، مستندی است که در سال ۲۰۲۴ توسط جمعی از فیلمسازان فلسطینی و اسرائیلی بهکارگردانی یووآل آبراهام، باسل آدرا، حمدان بالال و ریچل شزر ساخته شده است. این مستند، روایتی تکاندهنده از تخریب روستاهای فلسطینی در کرانهٔ باختری و مقاومت ساکنان این روستاها در برابر اشغالگری است. این اثر با تمرکز بر داستانهای واقعی و کمتر شنیدهشده از نقطهٔ همیشه شعلهور خاورمیانه، سعی دارد صدای افرادی باشد که در سایههای بحرانها و درگیریهای سیاسی و اجتماعی زندگی میکنند. ترکیب تصاویر آرشیوی و معاصر، همراه با موسیقی تأثیرگذار، یک تجربهٔ سینمایی عمیق خلق کرده است و سازندگان آن بهجای تمرکز بر ابعاد سیاسی و نظامی درگیریها، تلاش میکنند داستانهای شخصی و احساسات انسانی را برجسته کنند. این رویکرد باعث میشود مخاطبان با شخصیتها و تجربههای آنها ارتباط عاطفی برقرار کنند. بهعنوان مثال، بهره از موسیقی سنتی فلسطینی و آثار هنری محلی در طول مستند سبب شده است عمق فرهنگی منطقه را مخاطب بهتر بشناسد. همچنین، مصاحبههایی با هنرمندان، نویسندگان و فعالان محلی انجام شده است که نگاه منحصربهفردی بهتعریف مقاومت و هویت فرهنگی داده است.

۷. ایمان بد: جنگ نامقدس ناسیونالیسم مسیحی علیه دموکراسی
مستند Bad Faith: Christian Nationalism’s Unholy War on Democracy
- کارگردانان: استیون اوجلاکی و کریس جونز
- امتیاز راتن تومیتوز: ۱۰۰ | امتیاز متاکریتیک: – | امتیاز آی ام دی بی: ۷/۴
مستند Bad Faith: Christian Nationalism’s Unholy War on Democracy، بهکارگردانی مشترک استیون اوجلاکی و کریس جونز بهبررسی ظهور ناسیونالیسم مسیحی در ایالات متحده آمریکا و تأثیر آن بر دموکراسی از نوع آمریکایی میپردازد. سازندگان در این مستند نشان میدهند که چگونه رهبران ناسیونالیست مسیحی با تحریف مسائل سیاسی و معادلسازی بهنبردهای کتاب مقدسی بین خیر و شر، خشم و ترس را در جامعه گسترش دادهاند. این تلاشها منجر بهنفوذ آنها در حزب جمهوریخواه و تضعیف نهادهای بهاصطلاح دموکراتیک شده است. جالب است بدانید اوان گلیبرمن، از مجله معروف وِرایتی، این مستند را یکی از ترسناکترین مستندهایی که در سالهای اخیر دیده توصیف کرده است.

۶. سوپرمن: داستان کریستوفر ریو
مستند Super/Man: The Christopher Reeve Story
- کارگردانان: یان بونوته و پیتر اتدگی
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۸ | امتیاز متاکریتیک: ۷۶ | امتیاز آی ام دی بی: ۸/۱
مستند Super/Man: The Christopher Reeve Story، بهشیوهای تأثیرگذار و احساسی، زندگی و میراث ماندگار کریستوفر ریو محبوب و دوستداشتنی و بهترین سوپرمن تاریخ سینما را بهتصویر میکشد. این مستند نهتنها روایتی از مسیر موفقیت ریو در نقش نمادین سوپرمن است، بلکه بهعمق روح او نیز نفوذ کرده و چالشهای بزرگ زندگیاش پس از حادثه ناگوار سوارکاری سال ۱۹۹۵ که این اسطوره را ویلچرنشین کرد، بهتصویر میکشد. مستند «سوپرمن: داستان کریستوفر ریو» توسط دو کارگردان توانمند بهنامهای یان بونوته و پیتر اتدگی ساخته شده است. این دو کارگردان با تجربه و مهارت خود توانستهاند روایتی جذاب و تأثیرگذار از زندگی این بازیگر محبوب را بهتصویر بکشند. این مستند با ترکیب مصاحبههای جدید گرفتهشده از دوستان، خانواده و همکاران ریو، روایتی صمیمی و انسانی ارائه میدهد و دو کارگردان با مهارت از افتادن بهدام اغراق یا کلیشههای دراماتیک پرهیز کرده و روایت واقعی و الهامبخشی از مبارزات ریو ارائه دادهاند.

۵. نوکتورنها
مستند Nocturnes
- کارگردانان: انیربان دوتا و آنوپاما سرینیواسان
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۲ | امتیاز متاکریتیک: ۸۲ | امتیاز آی ام دی بی: ۷
مستند Nocturnes ما را بهسفری شگفتانگیز و شبانه بهدل جنگلهای سرسبز شرق هیمالیا میبرد؛ جایی که پروانههای شبتاب، پیامهای رمزآمیزی مخابره میکنند. دو محقق کنجکاو، در زیر نور ماه، بهدنیای پنهان این موجودات اسرارآمیز نفوذ میکنند و رازهای نهفته در دل طبیعت را کشف میکنند. کارگردانی این مستند چشمنواز و زیبا را انیربان دوتا و آنوپاما سرینیواسان بهصورت مشترک انجام دادهاند و همین الآن بگوییم اگر از علاقهمندان بهدنیای حیوانات و گیاهان هستید، این مستند برای شما ساخته شده است. سازندگان این مستند، با رویکردی علمی، بهبررسی رفتار و زندگی پروانههای شبتاب میپردازند و از همین روی مستند «نوکتورنها» یک تجربهٔ سینمایی از نوع مستندش، منحصربهفرد و فراموشنشدنی میشود. سازندگان مستند «نوکتورنها» صادقانه میگویند زندگی انسان بخشی جداییناپذیر از طبیعت است و و همین زندگی تماماً بهسلامت اکوسیستمها وابسته است. مستند با نشان دادن تعامل میان انسان و طبیعت، سبب میشود ارتباط عمیقتری با دنیای اطراف خود برقرار کنیم و ما را بهتأمل در مورد جایگاهی که در زمین داریم و مسئولیت ما در قبال نسلهای آینده وامیدارد.
۴. دختران
مستند Daughters
- کارگردانان: ناتالی رائه و آنجلا پتن
- امتیاز راتن تومیتوز: ۱۰۰ | امتیاز متاکریتیک: ۸۵ | امتیاز آی ام دی بی: ۷/۶
مستند Daughters، بهکارگردانی ناتالی رائه و آنجلا پتن، داستان چهار دخترک را روایت میکند که برای شرکت در مراسم رقص پدر و دختری با پدران زندانی خود در واشنگتن دیسی آماده میشوند. این مراسم بخشی از یک برنامه منحصربهفرد پدرانه در یکی از زندانهای واشنگتن دیسی است. همین خلاصه داستان چند خطی برای تماشا کافی است، ولی ادامه میدهیم. این مستند در جشنواره فیلم ساندنس ۲۰۲۴ بهنمایش درآمد و موفق بهکسب جایزهٔ تماشاگران در بخش مستند آمریکایی شد. پس از آن، سرویس استریم نتفلیکس حقوق پخش این مستند را خریداری کرد و از ۱۴ اوت ۲۰۲۴ آن را پخش کرد.
۳. خاطرات جعبه سیاه
مستند Black Box Diaries
- کارگردان: شوری ایتو
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۸ | امتیاز متاکریتیک: ۸۲ | امتیاز آی ام دی بی: ۷/۹
مستند Black Box Diaries، ساخته شوری ایتو، یکی از آثار مهم و تأثیرگذار در زمینهٔ بررسی خشونتهای جنسی و پیامدهای آن است. شوری ایتو، روزنامهنگار و مستندساز ژاپنی، با شجاعت و پشتکار خود توانسته است صدای بسیاری از قربانیان خشونت جنسی را بهگوش جهانیان برساند. ایتو در این مستند شخصاً بهبررسی تجربیات شخصیاش از تجاوز جنسی و روند قانونی طولانی و دشوار پیگیری این مسئله در ژاپن میپردازد. او از چالشهای قانونی، فرهنگی و اجتماعی صحبت میکند که قربانیان در مسیر دستیابی بهعدالت با آن مواجه میشوند. همچنین این مستند بهمسائلی چون ضعف حمایت قانونی، فرهنگ سرکوبکننده و نقش رسانهها در تغییر نگرش عمومی میپردازد. کارگردان با بازگویی تجربیاتش و دیگر زنان قربانی تلاش میکند تا با تابوهای فرهنگی و سکوتی که پیرامون این موضوع در جوامع مختلف وجود دارد، مبارزه کند. این مستند برای اولین مرتبه در جشنواره فیلم ساندس ۲۰۲۴ بهنمایش درآمد.
۲. داهومی
مستند Dahomey
- کارگردانان: متی دیوپ
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۹ | امتیاز متاکریتیک: ۸۵ | امتیاز آی ام دی بی: ۶/۸
مستند Dahomey، مستندی است که با روایتی شاعرانه و تصاویری خیرهکننده، ما را بهسفری حماسی بهقلب تاریخ و هنر آفریقا میبرد. این مستند، فراتر از یک مستند تاریخی، اثری هنری است که با ظرافت و زیبایی، بهپرسشهای عمیقی دربارهٔ هویت، میراث و بازگشت بهریشهها میپردازد. مستند «داهومی»، اثری خلاقانه و تاریخی است که داستان پادشاهی داهومی در غرب آفریقا را روایت میکند. این پادشاهی که بهدلیل ارتش قدرتمند و سازمانیافتهاش، بهویژه گروه ویژهای از زنان جنگجو که بهنام «آمازونهای داهومی» شناخته میشدند، مشهور بود، نقش مهمی در تاریخ قاره آفریقا ایفا کرده است. متی دیوپ در فیلمهای خود، ژانرهای مختلف را با هم ترکیب میکند. او بهراحتی بین واقعگرایی و سورئالیسم، تاریخ و افسانه جابهجا میشود و از سوی دیگر، بهعنوان یک زن فیلمساز، وی بهمسائل زنان و جامعه، از دیدگاهی زنانه میپردازد و بهروابط انسانی، احساسات و تجربههای زنان اهمیت زیادی میدهد.
۱. مرد زیرک: دیوید چیس و سوپرانوز
مستند Wise Guy: David Chase and the Sopranos
- کارگردان: الکس گیبنی
- امتیاز راتن تومیتوز: ۱۰۰ | امتیاز متاکریتیک: ۸۴ | امتیاز آی ام دی بی: ۸.۳
نوبت آشنایی کامل با خالق بهترین سریال جعبهٔ جادویی است؛ مستندی در مورد دیوید چیس، خالق و مغز متفکر سریال The Sopranos و شخصی که مرز بین خانوادهدوستی و مافیاگردانی را بهقدری باریک ترسیم کرد که هر بار با تماشای ساختهاش، تشخیص عشق و خیانت برایمان سختتر میشود. مستند Wise Guy: David Chase and The Sopranos بهواقع بلیتی برای سفر بهذهن خالق یکی از ماندگارترین داستانهای تلویزیون، یکی از ماندگارترین شخصیتهای تاریخ تلویزیون، تونی سوپرانوز، است. این مستند شما را بهپشت صحنهٔ یکی از جسورانهترین آثار تلویزیونی تاریخ میبرد. دیوید چیس، در این سفر داستانی، از الهامهای عجیبوغریبش، چالشهای خلق یک دنیای تاریک و پیچیده و جادویی میگوید که توانست تماشاگران سراسر جهان را بهمدت شش فصل میخکوب کند؛ شش فصل برای ابدیت. سازندهٔ مستند الکس گیبنی است و وی با استفاده از مصاحبههای اختصاصی با بازیگران، کارگردانان و عوامل تولید سریال «سوپرانوها»، پرده از رازهای پشت صحنهٔ این سریال برمیدارد و بهشما نشان میدهد که چگونه این سریال پیچیده و پرجزئیات خلق شده است. اگر مثل نویسنده این مقاله، یکی از طرفداران که نه، دیوانگان سریال باشید، این مستند برای شما یک گنجینهٔ واقعی است و البته که جایگاه آن جایی جز در صدر لیست نخواهد بود.
منبع: زومجی