خبر روز | نقد و بررسی فیلم پیر پسر تو بیگانه خوانش، نخوانش پسر

قبل از آن‌که وارد نقد فیلم پیر پسر شویم، می‌خواهم چند سطری در خصوص «حسن پورشیرازی» و هنر بازیگری‌اش بنویسم. جوان شوخ‌طبع آرایشگاه زیبا، که پروسه چهره شدن را از این سریال آغاز کرد و با نقش «محمود شوکت» در سریال نرگس یکی از بهترین نقش‌آفرینی‌های تاریخ تلویزیون ایران را انجام داد. هنر او فقط معطوف به نقش‌های مهم و پررنگ نمی‌شود، «پورشیرازی» از پس کاراکتر «بهرام رنگرز» در سریال مختارنامه به‌قدری خوب برآمد که با وجود حضور کوتاه مدت در این سریال، نقش‌آفرینی‌اش را ماندگار کرد.

بهتر است نقد فیلم پیر پسر را از تیتراژ پایانی آن آغاز کنیم. جایی که اسامی تعدادی از شاهکارهای ادبیات ایران و جهان لیست شده و فیلم برگرفته از آن‌ها اعلام می‌شود. از داستان «رستم و سهراب» شاهنامه «فردوسی» بگیر تا برادران کارمازوف و ابله «داستایفسکی» و حتی ادیپوس شهریار «سوفوکلس». از برادران کارامازوف آغاز کنیم که تاکید بیشتر فیلم روی آن است. کاراکتر «غلام باستانی» برگرفته از شخصیت «فئودور پاولوویچ» پدر کارامازوف‌ها است. شخصیتی که اگر آن را یکی از شرورترین کاراکترهای تاریخ ادبیات جهان نام ببریم، هرگز اغراق نکردیم. 

جهان فیلم پیر پسر چگونه جهانی است؟ مکان فیلم در اکثر لحظات آن محدود به دو لوکیشن خانه و سمساری می‌شود که «غلام» و دوستانش در آن نعشه می‌کنند، می‌رقصند و در مورد تاریخ تمدن «ویل دورانت» صحبت می‌کنند. خانه تفاوت چندانی با شیره‌کش‌خانه ندارد. خانه‌ای که در آن «غلام» یا در آشپزخانه در حال مصرف مواد است یا بطری مشروب را سر می‌کشد و یا آثار به‌ جا مانده از کثافت‌کاری‌هایش نمایان می‌شود. آیا کارگردانی که ادعا کرده آثار بزرگ تاریخ ادبیات را خوانده و من نیز به ادعای او یقین دارم باید با استفاده از این المان‌های سطحی، سیاهی خلق کند؟ رنج انسان است که در هنر سیاهی می‌آفریند، سیاهی‌ای که نه در مقابل مخاطب قرار می‌گیرد که حجاب او شود بلکه از پشت سر او را به حرکت وا دارد. 

زبان پیر پسر در ساختن تعلیق نیز الکن است. زندانی کردن «غلام» در خانه با آن موسیقی دلهره‌آور چه تعلیقی بر حس مخاطب ایجاد می‌کند؟ اگر او از خانه فرار کند چه اتفاقی می‌افتد که مخاطب باید دلهره شکسته شدن قفل را داشته باشد؟ بیننده که می‌داند غلام جنایت کرده بنابراین ماندن یا رفتن او از خانه توفیری برایش ندارد. کاراکتر «علی» هم که هرگز سمپاتیک نمی‌شود تا مخاطب بتواند داستان را با او تجربه کند و تعلیق او را حس کند. بنابراین این همه فریاد و هیاهو برای جیست؟ فقط برای این‌‌که پدری فرزند خود را بکشد و فرزندی پدر خود را؟ هیجان پایانی فیلم پیر پسر هیجان کاذب و یک‌بار مصرف است و مطمئنا اگر مخاطب برای بار دوم با فیلم مواجه شود دیگر احساسات کاذب او نیز برانگیخته نخواهد شد. منطق رئالیستی فیلم نیز در این لحظات وارد دنیای هپروت می‌شود. خماری «غلام» نه‌تنها او را بی‌حال و ناتوان نمی‌کند بلکه به عکس نیرویی به او می‌دهد که قادر است دو پسر جوان را بزند و از پای درآورد.

منبع: سلام سینما